خلاقیت: رویکردها و مدل ها؛ بینش، هیجانات، حافظه کاری

خلاقیت توانایی مهمی است که فرد باید انعطاف پذیر بماند و با مشکلات و تغییراتی که بخشی از زندگی روزمره ما هستند کنار بیاید. خلاقیت فرآیندی است که در آن فرد محصولی اصیل و ارزشمند از لحاظ زمینه ای و فرهنگی در یک حوزه معین تولید می کند؛ علاوه بر این، یک محصول یا نتیجه خلاق، نتیجه تعامل ویژگی های شخصی و محیط است.

از آنجایی که سخنرانی گیلفورد در حمایت از مطالعه سیستماتیک خلاقیت در سال 1950 بود، خلاقیت در رشته های مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است. تعاریف «خلاقیت» از سطح یک‌بعدی به سطح چند بعدی و از عوامل مرتبط با ویژگی‌های شخصی تا عوامل مربوط به محیط‌های اجتماعی تکامل یافته است.

عناصر خلاقیت

خلاقیت از عناصر اساسی خاصی تشکیل شده است که از طریق انباشت تجربیات مختلف زندگی پرورش می یابد. ماهیت این تجربیات ممکن است به خوبی تحت تأثیر ویژگی های شخصی، محیط خانوادگی، تحصیلات و حتی محیط اجتماعی فرد قرار گیرد. در میان این عوامل تأثیرگذار، ویژگی های فردی بزرگترین و مستقیم ترین تأثیر را بر عملکرد خلاق دارد. چنین ویژگی هایی را می توان به دسته های دانش، تمایل (نگرش ها، گرایش ها و انگیزه ها) و مهارت ها تقسیم کرد.

یک پایگاه دانش سالم برای توسعه خلاقیت ضروری است و توانایی ایجاد ساختارهای جدید در هسته دانش‌سازی قرار دارد. متفکران خلاق هم به دانش یک حوزه خاص و هم به دانش بین حوزه ها نیاز دارند. در مورد تمایل آنها، افراد خلاق معمولاً کنجکاو، مایل به اشتراک گذاری ایده ها، به اندازه کافی شجاع برای بیان خود و انگیزه بالایی برای یادگیری و دستیابی به خودسازی هستند؛ آنها همچنین سعی در حل مشکلات مختلف دارند و میل مداوم برای ادامه تلاش دارند.

در نهایت، مهارت های مورد نیاز برای عملکرد خلاق شامل مهارت های شناختی و فراشناختی است. خلاقیت توانایی تبدیل مواد به اشکال جدید و بدیع است. همچنین به عنوان یک فرآیند فراشناختی در نظر گرفته می شود که در آن توانایی های فراشناختی مانند برنامه ریزی، نظارت و ارزیابی عملیات شناختی مورد نیاز است.

انواع خلاقیت

خلاقیت را می توان به چهار دسته تقسیم کرد: خلاقیت خرد (شخصی)، خلاقیت کوچک (روزمره)، خلاقیت حرفه ای و خلاقیت جهانی. تا به امروز، بیشتر تحقیقات در مورد خلاقیت بر روی خلاقیت جهانی و خلاقیت کوچک (روزمره) متمرکز بوده است. انواع خلاقیت خرد (شخصی) و خلاقیت حرفه ای اخیرا پیشنهاد شده اند.

خلاقیت جهانی از مشارکت های خلاقانه برجسته تشکیل شده است. هدف در مطالعه خلاقیت برجسته، یادگیری در مورد نبوغ خلاق و بحث در مورد اینکه چه کارهای خلاقانه ممکن است برای همیشه باقی بمانند.  خالقان برجسته مورد مطالعه قرار گرفته اند؛ آهنگسازان کلاسیک برجسته، برندگان جوایز معتبر، یا مخترعان بزرگی که اختراعات آنها تأثیر زیادی بر تمدن بشری داشته است و آثارشان برای قرن ها ماندگار بوده است. نمونه هایی از کسانی که به عنوان خلاق جهانی طبقه بندی می شوند موتزارت، انیشتین و داروین هستند.

مطالعه خلاقیت روزمره (کوچک) بر این فرض استوار است که خلاقیت بخشی از طبیعت انسان است و می توان آن را در زندگی روزمره افراد متوسط ​​یافت. به عنوان مثال، فردی ممکن است اتاق خود را به شکلی خلاقانه رنگ آمیزی کند که شبیه آسمان آبی باشد. به چنین خلاقیت های روزمره، خلاقیت کوچک می گویند. اکثر مطالعاتی که بر دانش آموزان یا کودکان تمرکز دارند، این نوع خلاقیت را بررسی می کنند. مقوله خلاقیت کوچک (روزمره) برای شناسایی و پرورش خلاقیت در خانه و مدرسه، محل کار و محیط های اجتماعی مهم است.

خلاقیت خرد (شخصی) به بینش‌های درون فردی جدید درباره تجربیات یا اعمال شخصی و تفسیر آنها اشاره دارد؛ و جنبه های فردی و رشدی خلاقیت را برجسته می کند. خلاقیت کودکان خردسال به توضیح خلاقیت خرد (شخصی) کمک می کند؛ و برای تمایز بین پیدایش بیان خلاق (خلاقیت خرد و شخصی) و بیان های قابل تشخیص خلاقیت (کوچک و روزمره) مفید است.

خلاقیت حرفه ای نشان دهنده سطحی از پیشرفت و تلاش رشدی است که فراتر از خلاقیت کوچک (روزمره) است اما هنوز به سطح خلاقیت جهانی نمی رسد. افرادی که در هر زمینه خلاقانه به تخصص سطح حرفه ای دست می یابند، احتمالاً دارای شغلی مرتبط هستند. به عنوان مثال، فردی با این طبیعت ممکن است آهنگساز حرفه ای باشد که با ساختن آهنگ برای خوانندگان مشهور امرار معاش می کند.

با این حال، همه متخصصان شاغل در زمینه های خلاق نمی توانند به سطح حرفه ای برسند. سازندگان برجسته ممکن است برای تبدیل شدن به کارشناسان در سطح جهانی به ۱۰ سال آمادگی در یک حوزه نیاز داشته باشند.

شاخص‌های ارزیابی خلاقیت

اکثریت مطالعات خلاقیت بر اساس آزمون‌های تفکر واگرا بوده‌اند که بازپایان هستند و برای ارزیابی توانایی تولید راه‌حل‌های جایگزین جدید طراحی شده‌اند. عملکرد در این آزمون ها معمولا بر اساس سه شاخص سهولت و روانی، انعطاف پذیری شناختی و اصالت نمره گذاری می شود.

سهولت و روانی به تعداد ایده های منحصر به فرد یا راه حل های مشکلی که ایجاد می شود اشاره دارد، در حالی که انعطاف پذیری به تعداد دسته هایی که یک فرد به آنها دسترسی دارد اشاره دارد و منعکس کننده ظرفیت تغییر رویکردها، اهداف و مجموعه ها است. در نهایت، اصالت به منحصر به فرد بودن یک ایده اشاره دارد؛ توانایی برخورد با یک مسئله را به شیوه ای جدید منعکس می کند.

از آنجا که روانی و انعطاف پذیری مسری هستند و بر دیگران اثر می گذارند؛ و به دلیل توسعه نظریه های خلاقیت، اتفاق نظر بر این است که ارزیابی خلاقیت باید شامل اصالت (یا تازگی) و ارزش گذاری (مفید بودن یا مناسب بودن) باشد.        

دامنه خلاقیت تعمیم یافته است یا اختصاصی؟

بحث در مورد اینکه آیا خلاقیت یک حوزه خاص است یا یک حوزه عمومی شامل سه دیدگاه مهم است. دیدگاه اول این است که خلاقیت یک صفت کلی است؛ یعنی افراد خلاق می توانند در بسیاری از حوزه ها خلاق باشند. مطالعات مبتنی بر رویکرد روان‌سنجی معمولاً این دیدگاه را می پذیرند.دیدگاه دوم این است که خلاقیت یک حوزه اختصاصی است؛ یعنی افرادی که در یک زمینه خلاق هستند لزوما در زمینه های دیگر خلاق نیستند. مطالعات مبتنی بر نظریه های اجتماعی-فرهنگی و حل مسئله از این دیدگاه خاص حوزه حمایت می کنند؛ زمانی که وظایف حوزه تخصص را منعکس می کنند، تخصص نقش مهمی در حل خلاقانه مسئله ایفا می کند. دیدگاه سوم، مورد بحث پلاکر و بگتو در سال 2004، این است که خلاقیت دارای اجزای خاص و کلی است. چنین مدل ترکیبی نشان می دهد که سطح ویژگی ممکن است با بافت اجتماعی و با رشد از دوران کودکی تا بزرگسالی تغییر کند، و در حالی که برخی از عوامل کلی ممکن است بر عملکرد خلاق در همه زمینه ها تأثیر بگذارند، تنها چندین عامل خاص حوزه بر عملکرد خلاق در فعالیت های خاص تأثیر می گذارد.

توسعه رویکردهای پژوهشی و مدل‌های خلاقیت

رویکردهای پژوهش خلاقیت

مطالعه خلاقیت را می‌توان تا افلاطون ردیابی کرد؛ او استدلال می‌کرد که یک شاعر تنها زمانی قادر به خلقت است که الهه شعر و موسیقی )منبع الهام( دیکته کند. با این حال، بیشتر مطالعات علمی و سیستماتیک خلاقیت پس از ارائه رویکرد روانسنجی در سال 1950 آغاز شد.

توسعه پژوهش خلاقیت شامل هشت رویکرد بود.

(1)رویکرد عرفانی، فرد خلاق را ظرفی خالی می داند که یک موجود الهی می تواند آن را با الهام پر کند. سپس فرد ایده هایی را که از آنها الهام گرفته است بیرون می ریزد و محصول خلاقانه ای را شکل می دهد.

(2)رویکرد عمل گرایانه در درجه اول به توسعه خلاقیت مربوط می شود و بیشتر مطالعات آن به آزمایش اعتبار ایده های خلاقانه نمی پردازد.

(3)رویکرد روانکاوانه این فرضیه را مطرح می کند که خلاقیت از تنش بین واقعیت آگاهانه و انگیزه های ناخودآگاه ناشی می شود. مطالعات موردی افراد خلاق برجسته نمونه هایی هستند.

(4)رویکرد روان‌سنجی ادعا می‌کند که خلاقیت را می‌توان در موضوعات روزمره با استفاده از تکالیف کاغذ و مداد مطالعه کرد. چنین کارهایی معمولاً خلاقیت را بر اساس روانی، انعطاف پذیری و اصالت می سنجند.

(5)رویکرد شناختی به دنبال درک بازنمایی ذهنی و فرآیندهای زیربنایی تفکر خلاق است.

(6)رویکرد شخصیت اجتماعی بر متغیرهای شخصیت، متغیرهای انگیزشی و محیط فرهنگ اجتماعی تمرکز دارد. از طریق مطالعات همبستگی و تضاد بین افراد با خلاقیت بالا و پایین، بسیاری از صفات بالقوه شناسایی شده است.

(7)رویکرد تئوری های تلاقی فرض می کند که چندین مؤلفه باید همگرا شوند تا خلاقیت رخ دهد. بیشتر مطالعات اخیر بر این فرض استوار است.

(8)رویکرد علوم اعصاب شناختی شامل ارتباط دادن عملکردهای شناختی به مبنای زیربنایی آنها در مغز است. از طریق ابزارهای علوم اعصاب، می توان فعالیت مغز را در طول فرآیند خلاقیت مشخص کرد.

در حالی که به نظر می رسد دو رویکرد اول به مطالعه علمی خلاقیت آسیب می زند، رویکرد روانکاوی را می توان اولین رویکرد نظری عمده برای مطالعه خلاقیت در قرن بیستم در نظر گرفت. علاوه بر این، رویکرد شناختی و رویکرد شخصیت اجتماعی تقریباً در یک زمان توسعه یافتند. اخیراً رویکرد علوم اعصاب شناختی در مطالعات مربوط به فرآیند خلاق به کار گرفته شده است.

تئوری های تلاقی خلاقیت

بیشتر مطالعات خلاقیت را از دیدگاه یکی از چهار عامل خلاقیت تعریف کرده اند: شخص، فرآیند، مکان/فشار و محصول. با این حال، به دلیل شکوفایی نظریه‌های تلاقی زیر، مطالعات جدیدتر خلاقیت را از منظری جامع‌تر، پویاتر و چندبعدی‌تر تفسیر کرده‌اند.

مدل ترکیبی خلاقیت

این مدل نشان می‌دهد که سه جزء برای تولید پاسخ‌ها یا آثار اصلی ضروری هستند. این سه مؤلفه عبارتند از مهارت های مرتبط با حوزه، رویه های مرتبط با خلاقیت و انگیزش تکلیف. مهارت‌های مرتبط با دامنه شامل مهارت‌های فنی، دانش واقعی و استعدادهای ویژه در یک حوزه معین است. رویه‌های مرتبط با خلاقیت از سبک‌های شناختی، سبک‌های کاری و کاربرد اکتشافی برای کشف مسیرهای جدید تشکیل شده‌اند. انگیزش وظیفه متشکل از متغیرهای انگیزشی است که رویکرد فرد را به یک کار معین تعیین می کند. سطح خلاقیت به عنوان تابعی از قدرت هر یک از سه جزء متفاوت است.

مدل سیستم در حال تکامل خلاقیت

ویژگی های این مدل سه گانه است: (1) فرد خلاق منحصر به فرد است؛ (2) تغییر رشد چند بعدی است؛ و (3) فرد خلاق یک سیستم در حال تکامل است. افراد خلاق مسیر مشخصی را دنبال نمی کنند؛ آنها در راه های غیر منتظره منحصر به فرد هستند. مفهوم یک سیستم در حال تکامل تاکید می کند که توسعه چند علتی است و روابط بطور متقابل هم بین عناصر داخلی سیستم و هم بین افراد خلاق و محیط بیرونی آنها تعاملی هستند. علاوه بر این، تکامل ایده های خلاقانه تحت تأثیر تخصص، انگیزش، هیجان ها و محیط شخصی است. علاوه بر این، افراد خلاق نه تنها به دنبال پاسخ، بلکه به دنبال سؤالات جدید هستند.

مدل سیستمی خلاقیت

این مدل نشان می دهد که خلاقیت فرآیندی است که تنها در تقاطع افراد، حوزه ومیدان قابل مشاهده است. در این مدل، افراد از اطلاعات در یک حوزه خاص استفاده می کنند و آن را از طریق فرآیندهای شناختی، انگیزش یا تجربیات منحصر به فرد زندگی خود تغییر می دهند یا گسترش می دهند. میدان، متشکل از افرادی که بر یک حوزه خاص تأثیر می گذارند، ایده های جدید را ارزیابی و انتخاب می کنند. دامنه، یک سیستم نماد فرهنگی تعریف شده، محصولات خلاقانه را حفظ می کند و آنها را به افراد دیگر و نسل های آینده منتقل می کند. این مدل همچنین تأکید می کند که افراد در یک حوزه خاص ایجاد می کنند و بنابراین، دانش حوزه مورد نیاز است.

دیدگاه تعاملی خلاقیت

این مدل بر نتایج خلاقانه از تعامل سه عنصر اصلی تأکید دارد: فرد، افراد دیگر و کار. فرد می تواند کودک یا استاد باشد. در مورد سایر افراد، زمانی که فرد کودک است، سایر افراد تأثیرگذار خانواده و همسالان هستند، در حالی که وقتی فرد بالغ باشد، رقبا، داوران و حامیان در میدان هستند. کار به سیستم های نمادین مرتبط در حوزه یا رشته اشاره دارد. این مدل همچنین پیشنهاد می‌کند که سه عامل (سیستم نمادها، مهارت‌های ذهنی و روش‌های برقراری ارتباط در حوزه‌های مختلف) به طور چشمگیری با یکدیگر متفاوت هستند.

نظریه سرمایه گذاری خلاقیت

این نظریه نشان می دهد که افراد خلاق مایل و قادر به خرید کم و فروش بالا در حوزه ایده هستند. خرید کم به دنبال ایده هایی است که ناشناخته و/یا نامطلوب هستند اما پتانسیل رشد دارند. این ایده‌ها اغلب زمانی که برای اولین بار به آن‌ها معرفی می‌شوند، با مقاومت شدید دیگران مواجه می‌شوند. افراد خلاق با این وجود پافشاری می کنند و در نهایت فروش بالایی دارند. این نظریه تلاقی شش منبع متمایز اما مرتبط با یکدیگر را پیشنهاد می کند که برای خلاقیت مورد نیاز است: توانایی فکری، دانش، سبک خاصی از تفکر، شخصیت، انگیزش و محیط.

مدل سیستم های بوم شناختی توسعه خلاقیت

این جدیدترین مدل تلاقی پیشنهاد شده است؛ این نشان می دهد که چهار سیستم - میکروسیستم، مزوسیستم، سیستم بیرونی و کلان سیستم - تأثیر گسترده ای بر رشد خلاقیت فرد دارند. ریزسیستم ویژگی های شخصی ذاتی و آموخته شده را مشخص می کند: عمدتاً دانش، تمایلات و مهارت ها. این ویژگی‌های شخصی اساسی‌ترین ویژگی‌ها برای تولید یک محصول خلاق هستند و مستقیماً بر تمام مراحل فرآیند خلاق تأثیر می‌گذارند. در این میان مزوسیستم متشکل از تجربیات خانوادگی و مدرسه است. این دو زیرسیستم با یکدیگر ارتباط متقابل دارند و پتانسیل خلاقیت یک فرد را در دوران کودکی و حتی در نوجوانی بسیار تحت تأثیر قرار می دهند. با این حال، با بزرگ شدن فرد خلاق، این تأثیرات ممکن است غیرمستقیم تر و شاید کمتر تأثیرگذار شوند. اگزوسیستم متشکل از عوامل سازمانی است که با کار یک فرد مرتبط است، از جمله افراد، رویدادها و امور درون یک سازمان. این سیستم با فرد خلاق تعامل دارد و به طور مستقیم و غیرمستقیم بر فرآیند خلاقیت تأثیر می گذارد. در نهایت، کلان سیستم به یک محیط اجتماعی از جمله ارزش ها، قوانین و آداب و رسوم در یک فرهنگ اشاره دارد. این سیستم تأثیر قابل توجهی در ارزیابی یک محصول خلاقانه دارد. از دیدگاه بزرگسالان بالغ، چهار لایه سیستم با یکدیگر تعامل دارند، اما فقط میکروسیستم و کلان سیستم به طور مستقیم بر فرآیند خلاق فعلی تأثیر می‌گذارند.

رویکردهایی برای مطالعه فرآیندهای خلاق

فرآیندهای خلاق

برخی از نظریه های تلاقی مراحل خاصی از فرآیندهای خلاق را شناسایی کرده اند. برای مثال، مدل مؤلفه‌ای خلاقیت، پنج مرحله خلاقیت را نشان می‌دهد: (1)شناسایی مشکل یا تکلیف، که در آن انگیزه وظیفه تعیین می‌کند که جستجو برای راه‌حل آغاز خواهد شد یا ادامه خواهد یافت. (2)آماده‌سازی، که در آن مهارت‌های مرتبط با حوزه تعیین می‌کنند که کدام مسیرها در طول جستجوی پاسخ در دسترس خواهند بود. (3)تولید پاسخ، که در آن رویه‌های مرتبط با خلاقیت به‌عنوان یک کنترل‌کننده اجرایی عمل می‌کنند و بر چگونگی ادامه جستجو برای پاسخ تأثیر می‌گذارند. (4)اعتبارسنجی پاسخ و ارتباط، که در آن مهارت‌های مرتبط با حوزه تعیین می‌کنند که کدام معیار برای ارزیابی پاسخ استفاده می‌شود. و (5)نتیجه ای که در آن تصمیم مناسب گرفته می شود؛ حاصل نتیجه به نوبه خود بر انگیزه کار تأثیر می گذارد و بیشتر تعیین می کند که آیا این روند ادامه خواهد داشت یا به پایان می رسد.

به طور مشابه، مدل سیستم‌های بوم‌شناختی توسعه خلاقیت، چهار مرحله خلاقیت را مشخص می‌کند: •آماده‌سازی: جمع‌آوری اطلاعات مرتبط، و سازماندهی آن در الگوهای شماتیک. •نهفتگی: تجزیه و تحلیل و ترکیب اطلاعات در طرحواره. •بینش: یافتن ارتباط بین اطلاعات موجود در طرحواره و تشکیل یک محصول خلاق. و •ارزیابی: استفاده از محصول و اعتبارسنجی اصالت و ارزش آن.

از سوی دیگر، رویکرد شناخت خلاق مدعی است که پنج نوع فرآیند معمولاً در طول خلقت اتفاق می‌افتد: 1)بازیابی ساختارهای موجود از حافظه؛ 2)تشکیل پیوندهای ساده بین ساختارها یا ترکیبی از آنها. 3)سنتز ذهنی ساختارهای جدید؛ 4)تبدیل ذهنی ساختارهای موجود به اشکال؛ و 5)انتقال اطلاعات از یک دامنه به دامنه دیگر.

بر این اساس، فرآیندهای خلاق عمدتاً شامل بازیابی، ادغام، و حفظ دانش، ارتباط نزدیک بین نشانه‌ها و فعال‌سازی دانش، نقش حیاتی انگیزه و مشارکت نهفتگی در بینش است. بررسی چگونگی تعامل این عوامل یا مؤلفه‌ها در فرآیند خلاقیت، بدون شک، برای درک خلاقیت محوری است. تا به امروز، اکثر مطالعات مبتنی بر یکی از چهار عامل یا تئوری های تلاقی از رویکرد روانسنجی استفاده کرده اند. در نتیجه، چگونگی تولید یک راه حل خلاقانه به یک راز باز می گردد. رویکرد شناخت خلاق و رویکرد علوم اعصاب شناختی ممکن است دریچه جدیدی به این رمز و راز ارائه دهند.

رویکرد شناخت خلاق

شناخت خلاق چیست؟

آفرینش شناختی تأکید می کند که ظرفیت خلاق یک ویژگی اساسی شناخت هنجاری انسان است و فرآیندهای مربوطه برای بررسی باز است. همچنین تأکید می کند که ایده ها و محصولات خلاقانه از طریق به کارگیری فرآیندهای شناختی معمولی و اساسی در ساختارهای دانش موجود پدیدار می شوند. شناخت خلاق به دنبال حرکت فراتر از رویکردهای روانسنجی سنتی به درک افکار خلاق است و سه هدف دارد:

هدف اول، پیشبرد درک علمی خلاقیت با تطبیق مفهوم، نظریه‌ها، روش‌ها و چارچوب‌های روان‌شناسی شناختی جریان اصلی با مطالعه عملیات شناختی اساسی است که افکار خلاق را تولید می‌کند.

هدف دوم، گسترش درک علمی شناخت با انجام مشاهدات تجربی از فرآیندهای شناختی است که زمانی که افراد درگیر کارهای خلاقانه هستند، عمل می کنند.

در نهایت، هدف سوم، مشخص کردن عوامل و فرآیندهایی است که تعیین می‌کنند دانش موجود چگونه در موقعیت‌های جدید به کار گرفته می‌شود و روش دقیقی که از طریق آن چنین اطلاعاتی می‌تواند عملکرد خلاق را تسهیل یا مهار کند.

برخی از مطالعات که شامل درک فرآیند شناختی خلاقیت است، رویکرد شناخت خلاق را در پیش گرفته اند.

رویکرد شناخت خلاق

نگرانی اصلی رویکرد شناختی به خلاقیت این است که چگونه تفاوت در سطح عملیات پردازش اطلاعات می تواند بر عملکرد خلاق تأثیر بگذارد. مدل های اولیه در حوزه شناختی خلاق نشان می دهد که توانایی خلاق بودن تحت تأثیر شیوه سازماندهی شبکه های معنایی است. به طور خاص، افراد کمتر خلاق، سلسله مراتب تداعی شدیدی در شبکه های معنایی دارند، به طوری که یک محرک بسیاری از بازنمایی های کلیشه ای یا نزدیک مرتبط را فعال می کند و بنابراین بازنمایی های منحصر به فرد کمی تولید می کند. در مقابل، افراد بسیار خلاق دارای سلسله مراتب تداعی هم سطح هستند، به طوری که آنها دسترسی قابل مقایسه ای به مفاهیم مرتبط نزدیک و از راه دور دارند و بنابراین بازنمایی های منحصر به فردتری تولید می کنند.

در دهه 1990، یک رویکرد شناخت خلاق به نام مدل Geneplore پیشنهاد شد که برای مطالعات بینش، گسترش مفاهیم، ​​دانش اخیراً فعال شده، ترکیب‌های مفهومی و تصاویر خلاقانه به کار گرفته شده است. این مدل به دنبال تمایز بین فرآیندهای شناختی است که در شناخت خلاق استفاده می شود و انواع ساختارهای ذهنی که از طریق آنها عمل می کنند. ایده اصلی این مدل این است که بسیاری از فعالیت‌های خلاقانه را می‌توان به عنوان نسل اولیه ایده‌ها یا راه‌حل‌های نامزد و به دنبال کاوش گسترده آن ایده‌ها توصیف کرد. ایده های اولیه گاهی اوقات پیش اختراع هستند به این معنا که طرح های کاملی برای یک محصول یا راه حل های آزمایش شده نیستند. معمولاً بین فرآیندهای مولد و اکتشافی جایگزین می‌شود و ساختارها را با توجه به نیازها یا محدودیت‌های یک کار خاص اصلاح می‌کند.

رویکرد علوم اعصاب شناختی

هدف علوم اعصاب شناختی

علیرغم شش دهه تحقیق تجربی، هنوز سؤالات باز زیادی در مورد ماهیت اساسی خلاقیت وجود دارد. به عنوان مثال، چه عملیاتی در تفکر خلاق انجام می شود؟ چگونه خلاقیت توسط مغز ایجاد شده و در آن پیاده سازی می شود؟ چنین سؤالاتی در مورد فرآیندهای خلاقانه، محوری در علوم اعصاب شناختی خلاقیت هستند.

علوم اعصاب شناختی شامل ارتباط دادن عملکردهای شناختی به پایه اساسی آنها در مغز است. این به ما کمک می کند تا ارتباط بین فعالیت های خلاقانه و ابعاد مغز مربوط به آنها را پیدا کنیم. تحقیقات علوم اعصاب شناختی و خلاقیت اخیراً، ابزارهای علوم اعصاب مانند تصویربرداری تشدید مغناطیسی عملکردی (fMRI)، توموگرافی گسیل پوزیترون (PET)، الکتروانسفالوگرافی (EEG)، مگنتوآنسفالوگرافی (MEG) و پتانسیل مرتبط با رویداد (ERP) در مطالعات مربوط به خلاقیت بکار می گیرند.

با این حال، بیشتر مطالعات مرتبط بر تقارن مغز متمرکز شده‌اند. مطالعاتی که بر روی توانایی‌های شناختی مورد نیاز برای خلاقیت و نحوه تولید بینش تمرکز می‌کنند همچنان ترسناک هستند. توانایی های مورد نیاز برای خلاقیت، مانند حافظه فعال، توجه پایدار و انعطاف پذیری شناختی، معمولاً به قشر پیش پیشانی نسبت داده می شود. علاوه بر این، دانش ذخیره شده و ترکیبات جدید آن دانش در دو ساختار عصبی مجزا - TOP (مناطق زمانی، اکسیپیتال و جداری) و قشر جلوی مغز پیاده‌سازی می‌شوند.

چنین یافته هایی به درک ما از تفاوت بین تفکر خلاق و غیر خلاق کمک می کند. با این حال، جستجوی ساده برای مناطق مغز درگیر در خلاقیت بی نتیجه خواهد بود. احتمالاً دخالت قشر جلوی مغز محدود به فرآیندهای خلاقانه عمومی است. وقتی نوبت به جنبه‌های خاص حوزه می‌رسد، سایر نواحی مغزی بیشتر در کار هستند. همچنین پیشنهاد می‌شود که بینش‌های خلاقانه‌ای که پس از بررسی هماهنگ ایجاد می‌شوند و آن‌هایی که خود به خود ایجاد می‌شوند، مناطق مختلف مغز را فعال می‌کنند. علاوه بر این، مطالعه ای که توسط fMRI انجام شد نشان داد که خلاقیت افراد متخصص با میزان تسلط قشر جلوی پیشانی راست بر قشر چپ ارتباط کمی دارد، اما تنها یک همبستگی منفی با خلاقیت در قشر جداری تحتانی دو طرفه در میان تازه کارها مشاهده شد.

بنابراین، هنگام استفاده از یک رویکرد عصب روانشناختی جامع، ضروری است که فرآیندهای شناختی زیربنایی درگیر در وظایف خلاقیت و بررسی درگیری مناطق مختلف مغز در هر یک از این فرآیندها انجام شود.

مطالعات بینش ها

بینش و مشکل بینش چیست؟

خلاقیت به طور کلی به عنوان تولید بینش یا راه حل های مشکلی که هم جدید و هم مفید هستند، در نظر گرفته می شود. بینش فرآیندی است که از طریق آن یک حل‌کننده مشکل را بازسازی می‌کند و پس از تلاش‌های سیستماتیک برای یافتن راه‌حل، ناگهان راه‌حلی را توسعه می‌دهد. در اصل، بینش‌ها یک تفکر استثنایی پراکنده و غیرقابل پیش‌بینی هستند که در آن پیش از دستیابی به راه‌حل برای مشکلات، باید پیش‌فرض‌های ناموجه را کنار گذاشت. برخلاف آزمون‌های تفکر واگرا، مشکلات بینش معمولاً زمانی استفاده می‌شوند که روی رویکرد شناختی تأکید شود. یک مسئله بینش به عنوان یک مسئله باز با یک راه حل بسته مشخص می شود. معمولاً نیاز به بازسازی ذهنی اطلاعات مشکل دارد که منجر به درک واضح و ناگهانی از چگونگی حل مشکل می شود. تکلیف دانکر کندل یک مشکل بینش کلاسیک است. علاوه بر این، فرآیند حل مسئله بینش هم به تفکر همگرا و هم به تفکر واگرا نیاز دارد. همگرا است به این معنا که هدف آن یک راه حل صحیح واحد است. از سوی دیگر، زمانی که مشکل باید با استفاده از تفکر انعطاف پذیر بازسازی شود، نیاز به تفکر واگرا دارد.

رویکرد مطالعه بینش در علوم اعصاب شناختی

پارادایم مطالعه بینش به خارج از قلمرو طراحی تجربی سنتی گسترش یافته است تا علوم اعصاب شناختی را از زمانی که توسعه یافته است در بر گیرد. با این حال، مطالعات مرتبط به تازگی شروع به توسعه کرده اند. بینش خلاق می تواند نتیجه دو حالت پردازش باشد، عمدی و خود به خود، که هر کدام می توانند محاسبات عصبی را در ساختارهایی هدایت کنند که به محتوای احساسی کمک می کنند و تجزیه و تحلیل شناختی را ارائه می دهند.

رویکرد علوم اعصاب شناختی قادر به ارائه شواهد عینی از چنین مفروضاتی است. یک الگوی تجربی ایده آل برای مطالعه همبستگی های عصبی بینش با ابزارهای علوم اعصاب شناختی باید حداقل ویژگی های زیر را داشته باشد. (1)قادر به ایجاد تجدید ساختار مشکل باشید. (2)ایجاد رویدادهای بینش متعدد در یک دوره زمانی محدود. مطالعات معمول مربوط به رویداد fMRI یا ERP به 10 تا 50 کارآزمایی در هر شرایط نیاز دارد تا تجزیه و تحلیل قابل اعتماد را تضمین کند. (3)به شخص اجازه می دهد انواع مختلف فرضیه های تحقیقاتی، از جمله فرضیه های کلی برگرفته از نظریه ها و همچنین فرضیه هایی در مورد عملکرد دقیق مناطق خاص مغز را آزمایش کند. (4)محققان را قادر می سازد تا حالت های مرجع مناسب (یعنی خط مبنا) را تعریف کنند. تجزیه و تحلیل تصویربرداری مغز به شدت بر تضاد بین حالت هدف و حالت مرجع متکی است. (5)به شخص اجازه می دهد بینش های برانگیخته شده درونی و بیرونی را مطالعه کند. برای به دست آوردن بینش خلاقانه در یک دوره زمانی کوتاه، می توان از نکات راه حل استفاده کرد. چنین طراحی به فرد امکان می دهد تا چندین رویداد بینش و زمان شروع دقیق آنها را که برای fMRI و EEG لازم است به دست آورد و فعالیت های مرتبط با مولفه بازسازی بینش را به طور قابل اعتماد ثبت کند. علاوه بر این، برای ارتباط دادن توسعه پویا بینش به فعالیت عصبی، می توان از وظایف یادگیری ضمنی استفاده کرد. چنین وظایفی محققان را قادر می سازد تا توسعه بینش را به صورت آزمایش به آزمایش دنبال کنند.

مطالعات هیجانات و خلاقیت

ظرفیت عاطفی و خلاقیت

ظرفیت عاطفی شامل عواطف مثبت و هیجانات منفی است. در طول 30 سال گذشته، مطالعات سیستماتیک روابط بین احساسات و شناخت خلاق را بررسی کرده اند. برخی از مطالعات تجربی نشان داده اند که حالت عاطفی مثبت خلاقیت را تسهیل می کند، در حالی که برخی دیگر دریافته اند که حالت هیجانی منفی خلاقیت را افزایش می دهد. رویکردهای تبیین روابط بین حالات عاطفی و خلاقیت شامل موارد زیر است.

توجیهات شناختی

این دیدگاه استدلال می‌کند که حالت‌های هیجانی مثبت بر توجه فرد تأثیر می‌گذارد، که امکان ترکیب عناصر مختلف را افزایش می‌دهد، دسترسی به مطالب مثبت در حافظه فرد را تسهیل می‌کند، به گسترش فعال‌سازی دانش کمک می‌کند، و امکان ایجاد تداعی‌های دور را برای خلق افکار افزایش می‌دهد بنابراین حل خلاقانه مسئله را تسهیل می کند.

نظریه گسترش و ساخت

این نظریه اعلام می کند که احساسات مثبت به طور لحظه ای توجه و تفکر افراد را گسترش می دهد و آنها را قادر می سازد تا از ارتباطات سطح بالاتر و طیف وسیع تری از ادراکات یا ایده ها استفاده کنند و در نتیجه به تفکر خلاق منجر می شود. به نوبه خود، این دیدگاه‌های گسترده به افراد کمک می‌کند تا منابع شخصی مؤثری را کشف و بسازند که به توسعه توانایی‌های خلاق کمک می‌کند.

نظریه وابستگی لذت‌گرا

این نظریه فرض می‌کند که افراد شاد پیامدهای لذت‌بخش یک عمل خاص را با دقت بیشتری نسبت به افراد در حالات دیگر بررسی می‌کنند و آن‌ها اقداماتی را انتخاب می‌کنند که خلق و خوی مثبت خود را حفظ یا بهبود می‌بخشد. بنابراین، افرادی که دارای خلق و خوی شاد هستند ممکن است خلاق تر باشند زیرا آنها انگیزه دارند تا حالت عاطفی مثبت خود را حفظ یا تقویت کنند.

تئوری تنظیم شناختی

این نظریه نشان می‌دهد که حالات منفی نشانه ای است که وضعیت فعلی مشکل‌ساز است و انگیزه‌ای برای اقدامات طراحی‌شده برای کاهش یا حذف مشکل است؛ از این طریق راه حل های خلاقانه ای برای مشکل ایجاد می شود. در مقابل، خلق و خوی مثبت نشان می دهد که وضعیت فعلی رضایت بخش است و هیچ اقدام دیگری لازم نیست. در نتیجه افکار خلاق مهار می شوند.

تعامل ظرفیت و فعال سازی

مدل مسیر دوگانه نشان می دهد که حالت های خلقی را می توان بر حسب دو بعد زیربنایی - لحن لذت جویانه (مثبت در مقابل منفی) و فعال سازی (فعال سازی در مقابل غیر فعال کردن) مفهوم سازی کرد. به طور خاص، فعال‌سازی شناختی پیش‌شرط لازم برای خلاقیت است و حالت لذت‌گرا مسیر را تعیین می‌کند (مسیر انعطاف‌پذیری یا مسیر پشتکار)؛ که از طریق آن به روانی خلاقانه و اصالت دستیابی می‌شود. به عبارت دیگر، فعال کردن حالت‌ها با لحن مثبت با انعطاف‌پذیری شناختی مرتبط است و در نتیجه عملکرد خلاقانه را ارتقا می‌دهد؛ در حالی که فعال کردن حالات با لحن منفی با پشتکار مرتبط است و در نتیجه خلاقیت را افزایش می‌دهد.

همچنین یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که هر چه حالت عاطفی فرد خوشایندتر باشد و سطح برانگیختگی او بیشتر باشد، ایده‌های اصلی‌تری تولید می‌شود. از سوی دیگر، هر چه حالت عاطفی منفی‌تر باشد و سطح برانگیختگی بیشتر باشد، احتمال تولید ایده‌ها کمتر می‌شود. علاوه بر این، تعامل بین واکنش منفی و سطح برانگیختگی یک اثر بازدارنده دارد. یعنی وقتی افراد به محرک های منفی واکنش فعال نشان می دهند، ایده های خلاقانه آنها به دلیل افزایش برانگیختگی مهار می شود.

تعامل ظرفیت، فعال سازی و تمرکز تنظیمی

اخیراً یک نظریه سه بعدی برای توضیح رابطه بین حالت عاطفی و خلاقیت ارائه شده است. سه بعد عبارتند از: حالت لذت جویانه (مثبت در مقابل منفی)، سطح فعال سازی درگیر (فعال سازی در مقابل غیرفعال کردن)، و ارتباط آن با تمرکز نظارتی (ترفیع در مقابل جلوگیری). حالت‌های خلقی که با تمرکز بر ارتقاء مرتبط هستند (مثلاً خشم، غم و شادی) باید دامنه توجه را گسترش داده و در نتیجه عملکرد خلاقانه را تسهیل کنند، در حالی که حالت‌های خلقی که با تمرکز پیشگیری (یعنی ترس، فقدان تنش و آرامش) مرتبط هستند دامنه توجه محدودتری ایجاد می کند و در نتیجه مانع خلاقیت می شود.

بر اساس این نظریه سه بعدی، یک متاآنالیز از تحقیقات خلق و خلاقیت انجام شده در طی 25 سال نشان می دهد که خلق های مثبت خلاقیت بیشتری نسبت به کنترل های خنثی خلق می کنند، اما تفاوت های قابل توجهی بین خلق های منفی و کنترل های خنثی خلق یا بین خلق و خوی مثبت و منفی وجود دارد. علاوه بر این، خلاقیت ممکن است بیشتر با حالت‌های عاطفی مثبت که فعال و با تمرکز بر ارتقا هستند، تقویت شود.

جالب اینجاست که حالات منفی و غیرفعال کننده با چنین تمرکزی با خلاقیت همراه نیست، اما حالت های منفی و فعال کننده با چنین تمرکزی با خلاقیت کمتر مرتبط است. چنین یافته هایی باید تکرار شوند تا اعتبار نظریه سه بعدی در مورد احساسات و خلاقیت تأیید شود.

مطالعات حافظه کاری و خلاقیت

حافظه کاری چیست؟

حافظه کاری جنبه اجرایی و توجهی حافظه کوتاه مدت است که در یکپارچه سازی، پردازش و بازیابی اطلاعات نقش دارد. این نیاز به ذخیره سازی و پردازش همزمان اطلاعات دارد. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که قشر پیشانی، قشر جداری، سینگولیت قدامی و بخش‌هایی از عقده‌های قاعده‌ای برای عملکرد حافظه فعال بسیار مهم هستند. به طور کلی، اساس عصبی حافظه فعال از آزمایشات ضایعه در حیوانات به دست آمده است.

تئوری های حافظه کاری

مدل چند مولفه ای حافظه کاری

این مدل فرض می کند که فرآیندهای فکری انسان توسط یک سیستم یکپارچه برای ذخیره سازی و دستکاری موقت اطلاعات پشتیبانی می شود. چهار مولفه فرعی در این مدل گنجانده شده است. اولین عامل اجرایی مرکزی است که مسئول هدایت توجه به اطلاعات مربوطه، سرکوب اطلاعات نامربوط و اقدامات نامناسب، و هماهنگی دو سیستم زیر مجموعه است: حلقه واجی و لوح فضایی دیداری. دومین حلقه، حلقه واجی است که از یک ذخیره واجی و یک فرآیند مرور آوایی تشکیل شده است. سومین لوح دیداری فضایی است که تصاویر بصری و اطلاعات مکانی را دستکاری می کند. چهارمین ذخیره انتقالی اپیزودیک است که یک مخزن با ظرفیت محدود است که اطلاعات را به هم متصل می کند تا قسمت های یکپارچه را تشکیل دهد.

مدل فرآیند تعبیه شده

این مدل ادعا می کند که سیستم حافظه انسان از طریق تعامل غنی بین مکانیسم های توجه و حافظه عمل می کند. حافظه کاری در دو سطح تعبیه شده سازماندهی شده است. سطح اول از بازنمایی حافظه بلند مدت فعال (LTM) تشکیل شده است. سطح دوم کانون توجه است. منابع توجه برای تحریک اطلاعات از LTM برای دستیابی به اهداف فعلی استفاده می شود. علاوه بر این، واحدهای فعال می توانند از ورودی حسی و همچنین اطلاعات معنایی و اپیزودیک از LTM ناشی شوند. اگرچه ممکن است فرد آگاهانه از این بازنمایی ها آگاه باشد یا نباشد، اما در صورت لزوم برای استفاده به آسانی در دسترس هستند. بخشی از این بازنمایی ها را می توان بیشتر به حالت بسیار فعال ارتقا داد که کانون توجه را در بر می گیرد. تا به امروز، بیشتر مطالعات متمرکز بر حافظه فعال از مدل چند مولفه ای حافظه کاری استفاده کرده اند. در مقابل، تنها چند مطالعه مدل فرآیند تعبیه شده را اتخاذ کرده اند.

حافظه کاری و خلاقیت

مدل چند مولفه ای حافظه کاری نشان می دهد که بافر حافظه فعال برای تفکر خلاق حیاتی است. مدل مسیر دوگانه همچنین ادعا می کند که فعال کردن به جای غیرفعال کردن حالات، ظرفیت حافظه کاری را افزایش می دهد و در نتیجه انعطاف پذیری شناختی را تسهیل می کند. همچنین پیشنهاد می‌شود که احساسات مثبت ممکن است به عنوان یک سرنخ بازیابی برای مطالب مثبت در حافظه عمل کند، که منجر به تفسیرها و روش‌های متعدد سازمان‌دهی مطالب در حافظه می‌شود و بنابراین به تفکر خلاق کمک می‌کند. علاوه بر این، مدل شبکه شناختی خلاقیت نشان می‌دهد که یک راه‌حل خلاق تابعی از درجه‌ای است که در آن فریم‌هایی که قبلاً از یکدیگر دور بودند، از طریق حل مسئله با یکدیگر مرتبط می‌شوند. فریم واحد پایه دانش است که در حافظه ذخیره می شود. هنگامی که فریم ها حافظه کوتاه مدت را اشغال می کنند، برجسته هستند. هنگامی که دو یا چند فریم به طور همزمان برجسته هستند، آنها مرتبط هستند. ارتباط فریم های دور تحت تأثیر بار شناختی و پیچیدگی فریم های مسئله است. هنگامی که افراد از بسیاری از فریم های برجسته به طور همزمان استفاده می کنند یا از فریم های تکه تکه برای نشان دادن یک مسئله استفاده می کنند، بار شناختی ممکن است بالا باشد و بنابراین ممکن است احتمال ترکیب فریم های راه دور را کاهش دهد و در نتیجه راه حل های خلاقانه کمتری تولید کند. با این حال، هنگامی که افراد مسئله را در یک چارچوب پیچیده تقسیم می‌کنند، بار شناختی ممکن است کاهش یابد و منجر به پردازش حافظه کوتاه‌مدت کارآمدتر شود، که در نهایت به راه‌حل‌های خلاقانه‌تر منجر می‌شود.

علوم اعصاب شناختی، حافظه کاری و خلاقیت

یافته ها از ضایعه، مطالعات دارویی و پیش بالینی نشان می دهد که قشر جلوی مغز یک ساختار کلیدی مغز در حافظه فعال است. این توسط مطالعات تصویربرداری عصبی پشتیبانی می‌شود که نشان می‌دهد یک رابطه خطی قابل‌توجه بین افزایش بار حافظه کاری و میزان فعال‌سازی مشاهده‌شده در قشر پشتی جانبی جلوی پیشانی وجود دارد.

علاوه بر این، چند مطالعه بر اساس تئوری های حافظه فعال برای ارتباط حافظه فعال و ساختار مغز انجام شده است. به عنوان مثال، مطالعات بر اساس محل ضایعه در بیماران و تصویربرداری عصبی در افراد عادی نشان می دهد که اجزای اساسی حافظه فعال در مناطق مختلف مغز قرار دارند. حلقه واجی به وضوح شامل ناحیه گیجگاهی چپ می شود. حافظه کاری دیداری-فضایی عمدتاً در قشر جداری تحتانی راست، قشر پیش حرکتی راست و قشر پیشانی تحتانی راست قرار دارد.

ماهیت حافظه فعال موضوعی است که پرداختن به آن با استفاده از روش‌های صرفاً رفتاری دشوار است، اما مطالعات تصویربرداری عصبی شروع به روشن کردن این فرآیند پیچیده کرده‌اند.

نتیجه گیری

خلاقیت معمولاً بر حسب اصالت و ارزش گذاری تعریف می شود. اگرچه بحث های طولانی در مورد اینکه آیا خلاقیت مختص یک حوزه است وجود داشته است؛ اکثر نظریه ها و یافته های تحقیقاتی اخیر نشان می دهد که خلاقیت یک ویژگی خاص حوزه است. با این حال، در مقایسه با قلمرو عمومی حوزه، جنبه اختصاصی حوزه خلاقیت به خوبی درک نشده است. اگر بخواهیم درک بهتری از خلاقیت حوزه خاص ایجاد کنیم، مطالعات بیشتری مورد نیاز است که یک حوزه واحد را عمیقاً در نظر بگیرد و بر بررسی اجزای کلیدی فرآیندهای خلاقانه و افرادی که در دامنه‌ها متفاوت هستند تمرکز کند.

خلاقیت ممکن است تحت تأثیر ویژگی های شخصی، محیط خانوادگی، تحصیلات رسمی و حتی محیط اجتماعی فرد قرار گیرد. با این حال، ویژگی های شخصی، نقش اساسی را در فرآیند خلاقیت ایفا می کند. آزمون‌های شناختی، مانند آزمون‌های تفکر واگرا، تداعی دور و تداعی کلمه، معمولاً برای بررسی رابطه بین خلاقیت و عوامل تأثیرگذار آن و همچنین برای تأیید نظریه‌های اصلی خلاقیت استفاده می‌شوند. فقط چند تست استاندارد شده خاص حوزه و وظایف بینش ایجاد شده است، و مطالعات کمی برای آزمایش تئوری های تلاقی کامل خلاقیت انجام شده است. بر این اساس، آزمون‌های خلاقیت حوزه خاص (به ویژه مواردی به غیر از آزمون‌های تفکر واگرا) و مدل‌های مسیر تئوری‌های تلاقی مبتنی بر داده‌های تجربی نیاز به توسعه دارند.

در میان بسیاری از متغیرهایی که نشان داده شده است که خلاقیت را پیش‌بینی می‌کنند، هیجان به عنوان یکی از پیش‌بینی‌کننده‌هایی که به طور گسترده مورد مطالعه قرار گرفته است، برجسته است. مطالعاتی که بر رابطه بین هیجان ها و خلاقیت تمرکز دارند به تدریج از یک بعد (ظرفیت) به دو بعد (فعال سازی-ظرفیت) و اخیراً به سه بعد (تمرکز تنظیمی-فعال سازی-ظرفیت) تبدیل شده اند.برای ایجاد نظریه تعامل هیجان و خلاقیت، مطالعات تجربی بیشتری که بر تعاملات بین ابعاد مختلف هیجان ها تمرکز دارند، مورد نیاز است.

علاوه بر این، در تحقیقات هیجانی-خلاقیت، پیشنهاد می‌شود که حالت‌های خلقی فعال با سطوح بالاتر دوپامین و نورآدرنالین و ظرفیت حافظه کاری بیشتر همراه شود، که در نتیجه بازسازی اطلاعات و انعطاف‌پذیری شناختی را تسهیل می‌کند. برای ظهور افکار خلاق، حافظه کاری بسیار مهم است.

استفاده از یک رویکرد علوم اعصاب شناختی برای بررسی رابطه متقابل بین حالات عاطفی، حافظه فعال و خلاقیت، روابط بین این متغیرها را از نظر عملکرد مغز روشن می کند. با توجه به توسعه علوم اعصاب شناختی، پارادایم مطالعه بینش اخیراً به خارج از قلمرو طراحی تجربی سنتی گسترش یافته است تا علوم اعصاب شناختی را در بر بگیرد. با این حال، مطالعات مرتبط هنوز کمیاب است. مطالعات بیشتر در مورد بینش که از ابزارهای علوم اعصاب شناختی استفاده می‌کنند باید الگوی تجربی ایده‌آل فوق‌الذکر را در نظر بگیرند تا درک ما از نحوه تولید بینش‌ها را گسترش دهند. در نتیجه، توسعه پارادایم پژوهشی خلاقیت اساساً در راستای مطالعات روانشناختی است.

رویکرد شناختی، رویکرد شناخت خلاق و رویکرد علوم اعصاب شناختی بر کشف رمز و راز فرآیند خلاقیت و عوامل مرتبط با آن متمرکز شده‌اند. مطالعاتی که از رویکرد شناختی استفاده می کنند، بسیاری از عملیات ذهنی درگیر در تفکر خلاق را تعریف کرده اند: به عنوان مثال، توجه، حافظه فعال و هیجان ها. راه پیش رو این است که رویکردی مبتنی بر فرآیند، مانند شناخت خلاق، برای تعریف فرآیندی که منعکس کننده یک جنبه از تفکر خلاق در یک حوزه خاص باشد، در نظر بگیریم. سپس، می‌توان از روش‌های علوم اعصاب شناختی برای ارزیابی ویژگی‌های این فرآیند از نظر عملکردهای شناختی و عصبی استفاده کرد. چنین مطالعاتی باید به کشف پیچیدگی شگفت انگیزی که برای خلاقیت اهمیت دارد کمک کند.

استفاده از مطالب ارائه شده در این پایگاه، صرفا با ذکر منبع آزاد می باشد.